كشور امروز خسران فقدان مرحوم هاشمي را بهتر درك مي‌كند

س: در چه شرايطي دولت سازندگي به قدرت رسيد و نقش مرحوم هاشمي رفسنجاني بعد از جنگ را چگونه ارزيابي مي كنيد؟

مرحوم هاشمي رفسنجاني پس از دو واقعه مهم در سال 1989 رئيس جمهور ايران شد. يكي پايان امام خميني و ديگري پايان جنگ تحميلي. پايان جنگ فرصتي را براي بازسازي ويرانه ها و پيشرفت كشور فراهم كرد.

با وجود دفاع مقدس ، مردم و مسئولان توانستند با تقديم صدها هزار شهيد ، جانباز و اسير جنگي از پيروزي حسين جلوگيري كرده و تماميت ارضي ايران را حفظ كنند ، اما اين جنگ حدود 100 ميليارد دلار خسارت وارد كرد و مانع توسعه و توسعه كشور شد. اقتصاد را تحويل گرفت. با برقراري آتش بس ، هاشمي رفسنجاني براي افزايش آسيب هاي گسترده جنگ ، احياي مجدد اقتصاد كشور ، رونق و خوشبختي كشور تلاش كرد تا رفاه مردم آن را افزايش دهد.

* تفكر سازنده از نظر مرحوم هاشمي چگونه شكل گرفت؟

در حقيقت ، Go Hasemi به اين نتيجه رسيد كه ساخت و تكميل زيرساخت هاي دولت ايالتي و توسعه اقتصادي جامع بايد در اولويت قرار گيرد. دليل اين امر آن است كه در طول جنگ ، اقتصاد ايران آنقدر قوي نبود كه بتواند هزينه هاي دفاع از كشور را تأمين كند ، زندگي مردمش را در سطح بالايي اداره كند و رفاه پايدار ايجاد كند. وي معتقد بود كه تا زماني كه اقتصاد ملي رشد نكرده و تنظيم نشود ، حتي توسعه پايدار فرهنگي و سياسي نيز اتفاق نخواهد افتاد.

وي در توسعه اقتصادي ، بازسازي زيرساخت هاي دولت را در اولويت قرار داد ، سعي در حل مشكلات برق ، آب ، حمل و نقل ، كشاورزي و توليد داشت و با كمك مردم ظرفيت دولت را در همه اين مناطق افزايش داد. .

هاشمي رفسنجاني معتقد بود كه وي “دولت كارگري” تشكيل داده و تلاش مي كند وزرا فقط كار و تلاش پيدا كنند ، توليد و احياي مجدد كارخانه را افزايش دهند و “پيشرفت اقتصادي” را متمركز كنند. بنابراين ، يكي از مشكلات اصلي كشور از يك طرف كمبود منابع آب و تخريب سيل در روزهاي خاصي از سال بود. وي طبق دستور كار دولت ، ساخت 100 سد در سراسر كشور و همچنين سفره هاي زيرزميني و تأسيسات آبياري را در دستور كار دولت قرار داد و دولت خود را “دولت سازندگي” خواند. او مي خواست كل ايران يك كارگاه بزرگ ساخت ، توليد و فعاليت باشد.

خوشبختانه تفكر سازنده در دوره اصلاحات دنبال شد و رشد اقتصادي در دوران رياست جمهوري حاتمي خاطرات خوشي را در قلب بيشتر ايرانيان و سرمايه گذاران ملي به جاي گذاشت.

* تفكر سازنده تا چه اندازه در كشور شما ادامه داشته و گسترش يافته است؟ آيا برخي معتقدند كه با كمرنگ شدن تفكر سازنده ، نمي توانيم از توانايي هاي دروني خود در همه زمينه ها به خوبي استفاده كنيم؟

متأسفانه به دليل ساختار اقتصادي ايران كه بخشهاي خصوصي و غيردولتي در پيشرفت اقتصاد ملي نقش مهمي ندارند ، هاشمي رفسنجاني سعي كرده است فضاي بيشتري براي بخش خصوصي و موانع تجاري پايين تري را براي مردم و فعالان اقتصادي فراهم كند. تاكنون ، به دلايل مختلف ، دولت نتوانسته است به سمت بازارها و اقتصادهاي آزاد حركت كند و دست مردم را به طيف گسترده اي از فعاليت هاي توليدي ، صنعتي و تجاري باز كند. به همين دليل اقتصاد ايران متناسب با اندازه و موقعيت ژئوپليتيكي آن نيست. در هر صورت ، بايد تدابيري انديشيده شود تا همه توانايي هاي ايران در بخشهاي مختلف اقتصادي ، به ويژه صنايع مدرن فناوري فعال شود تا ايران بتواند به اهداف سند چشم انداز دست يابد. تفكر سازنده و پيشرفت به سمت پيشرفت بايد در دستور كار مردم ايران قرار گيرد و دولت بايد يك فضاي تجاري مناسب براي فعالان اقتصادي ايجاد كند تا ايران بتواند حداقل 1٪ از محصولات پردرآمد جهان را توليد كند. اين به خود مربوط مي شود و نه تنها كالاهاي ايراني روي ميز مردم است بلكه كالاهاي ايراني را مي توان در بازارهاي جهان نيز يافت.

* نظر شخصي شما درباره نيمه دوم چيست؟ با توجه به تخريبي كه برخي هميشه به او وارد كرده اند ، بسياري هنوز به مرحوم هاشمي احترام مي گذارند.

هاشمي رفسنجاني مي خواست كه ايران به الگويي موفق براي دولت محلي و دولت هاي اطراف تبديل شود. وي اقتصادي پويا و قدرتمند را الگويي براي جمهوري اسلامي ايران مي دانست و معتقد بود كه اگر بتواند با توانمندسازي مردم بدون اتكا به دولت فقر ايران را از بين ببرد ، مي تواند به جلو حركت كند. كرد هاشمي سعي كرد دولت را به درآمد و كار مردم وابسته كند ، نه منتظر يارانه ها و كمك هاي دولت ، نه منتظر واردات نفت. وي توانمندي اقتصادي را اساس عزت و استقلال دولت دانست ، معتقد بود كه افزايش توليد ثروت و توسعه اقتصادي زمينه بلوغ سياسي و فرهنگي است و توسعه متعادل را دنبال مي كند. هاشمي اين قسمت از قرآن را باور داشت كه “و من را در وسط جعل كرد” و سياست اعتدال و اعتدال را در سياست اتخاذ كرد. او مي خواست همه جريان هاي سياسي در ساخت و ساز و غرور كشور نقش داشته باشند. بر اين اساس ، وي تلاش كرد تا از تنش هاي خارجي و اختلافات داخلي بكاهد تا به كشور فرصت توسعه دهد. همين شخصيت بود كه هاشمي به پناهگاه و صبر افراد و گروههايي تبديل شد كه ديدگاههاي مختلفي نسبت به اوضاع آشفته سياسي كشور ، تحمل تخريب و ناسازگاري داشتند. اكنون چهار سال پس از مرگ آن مرد بزرگ ، جاي خالي وي براي افزايش سرمايه اجتماعي بيشتر احساس مي شود و دولت بازنده عدم درك او را بهتر درك مي كند.

* يكي از مهمترين ويژگيهاي اواخر هاسه روابط خارجي وي ، به ويژه تعاملات وي با كشورهاي همسايه ، به ويژه منطقه خليج فارس است. ارزيابي او از اعمال و عملكرد خود چيست؟ بعداً از اين تجربيات استفاده شد؟

هاشمي رفسنجاني در سياست خارجي تلاش كرد تا از خصومت چندين كشور عليه جمهوري اسلامي ايران بكاهد. او مي خواست از خصومت در روابط ايران و برخي كشورها بكاهد و آن را به يك بحث سياسي تبديل كند تا بتواند آن را مديريت كند. وي معتقد بود كه اسرائيل در تلاش است تا خصومت با ايران را از طريق كشورهايي مانند آمريكا و عربستان سعودي افزايش دهد تا ايران را كاملاً تحت فشار قرار دهد. او سعي كرد روابط خارجي را با همه كشورهاي ايران ، به ويژه كشورهاي همسايه احترام بگذارد. وي براي حفظ روابط عادي با كشورهاي تأثيرگذار جهان ، توسعه اقتصادي اين كشور و نحوه توليد ثروت را حل كرد و حل مشكلات با ديگر كشورها به ويژه كشورهاي عربي را از عناصر اساسي صلح منطقه اي دانست.

به نظر مي رسد مرحوم هاشمي رفسنجاني از نظريه “وابستگي متقابل” در روابط ديپلماتيك استقبال كرده و از هرگونه اقدام براي افزايش همگرايي با كشورهاي مسلمان استقبال كرده است. او در حل مشكلات با عربستان بسيار فروتن بود و مي دانست كه كاهش شكاف بين عربستان و ايران در گسترش فضاي همزيستي مسالمت آميز در خاورميانه بسيار م effectiveثر است.

عربستان سعودي سعي كرده است پس از به قدرت رسيدن بن سلمان ، همه روابط خود را با ايران پنبه كند ، اما عربستان سعودي نيز بايد درك كند كه تنها راه حل امنيتي خليج فارس و درياي سرخ همكاري كشورهاي منطقه است. هاشمي هميشه به دنبال فرصت هايي براي غلبه بر بحران ها و از بين بردن بهانه دخالت هاي خارجي ، به ويژه از ايالات متحده ، به ويژه در خاورميانه بوده است. مطالعه سياست خارجي ايران در چندين دوره زماني ، تجربه بسيار ارزشمندي را براي دولت فراهم مي كند تا در دام طرح اسرائيل براي تقويت خصومت قدرت هاي بزرگ عليه ايران نيفتد.